सखाराम बनसोडे आज खूपच आनंदात होता.त्याला जीवनाचे सार्थक झाल्यासारखे वाटत होते. त्याचा मुलगा आदित्य आज पदवीधर होऊन चांगल्या कंपनीत नोकरीस लागला होता. पै, पै जमा करून सखारामने, आदित्यचे शिक्षण पूर्ण केले होते. अर्थात आदित्यला सुद्धा या सर्वाची जाणीव होती. रिक्षा चालवणारा,झोपड्पट्टीत राहणारा सखाराम व घरोघरी धुणीभांडी करणारी त्याची पत्नी रखमा, मुलगा आदित्यवर जिवापाड प्रेम करत असत. झोपडपट्टीतील नकोशा वातावरणापासून त्याला दूर ठेवत असत. अवती- भवती मवाली, टारगट मुले असूनही आदित्यचे लक्ष त्यांनी जराही विचलित होऊ दिले नव्हते. लहानपणापासूनच त्याला चांगल्या-वाईटाच्या पारखीची समज दिली होती.
आज आदित्यच्या नोकरीला एक महिना पूर्ण झाला होता. महिन्याचा पहिला पगार घेऊन तो घरी आला. मिळालेला पगार देवापुढे ठेवत म्हणाला, “आई, बाबा.. तुमचे कष्ट कमी करण्याचा मी आता प्रयत्न करेल.” दोघांनाही आनंदाश्रू शक्य झाले नाही.
प्रथम मिळालेला पहिला पगार पार्टी करून खर्च करावा असे आदित्यला वाटले. सहाजिक आहे. त्याचे सर्व मित्र त्याच्याकडे पार्टी मागत होते. काय करावे ? या संभ्रमात तो होता. त्याच्या जीवाची होणारी घालमेल रखमाच्या लक्षात आली. ती म्हणाली, “अरे पहिल्यापासूनच मर्यादित खर्च करण्याची सवय असलेली चांगली. हौस मौज सर्व काही करावे पण विचारपूर्वक, मर्यादा ओळखून. आज जे हे एवढे पैसे दिसत आहेत, त्यासाठी तुला महिनाभर कष्ट करावे लागले आहेत. खरे पहिले तर होणाऱ्या हॉटेलच्या बिलात आपण पुरेसा किराणा आणून, घरीच सर्वजण समाधानाने जेवू शकतो, नाही का ?”. आता विचार करण्याची वेळ आदित्यवर आली होती. तो ही विचारात पडला की आपण महिन्याभराचा पगार मित्रांच्या पार्टीवर खर्च का करायचा ? नाही म्हटले तरी मित्र नाराज होतील. हो म्हटलं तर पैसा खर्च होईल. काय करावे? त्याची द्विधा मनस्थिती जात होती. रखमा मोठी हुशार होती. ती आदित्यला म्हणाली “आपण सर्वांना बोलावू..येउ दे तुझे मित्र घरी !!” तिने छानसी सत्यनारायणाची पूजा घातली. प्रत्येकाच्या हातावर प्रसाद दिला आणि चहापान करून सर्वांना हसत मुखाने रवाना केले.आदित्य खूपच आनंद होत होता. तो आईला म्हणाला, “आई तुला कसे ग हे सर्व जमते?”. रखमाने उत्तर दिले, “अरे आम्हाला शिक्षण नाही पण अनुभव आहे बरका बाळा. प्रत्येक गोष्टीसाठी थोडा थोडा पैसा राखून ठेवावा लागतो. अरे तुझ्या शिक्षणासाठी वह्यापुस्तकांसाठी मी पाटील बाईंकडे काम करायची आणि त्यांच्याकडून मिळणारा पगार बाजूला ठेवायची. या बचतीमधील सातत्यामुळेच मला तुझे शिक्षण नीट चालविता आले”.
कंपनीत आदल्याच दिवशी एस. आय. पी. (SIP) विषयी ऐकून आलेल्या आदित्यला आठवले, SIP म्हणजे हेच की !! सिस्टीमॅटिक इन्वेस्टमेंट प्लॅन, तर आईला केव्हाच समजला होता आणि तिने तो कित्येक वर्षे राबविलाही होता. त्यामुळे मिळालेले परिणाम आज सुखकारक झालेले होते. तो आईला म्हणाला, “हो आई, आता मीसुद्धा या पहिल्या पगारापासूनच एस. आय. पी. सुरू करतो. आपण आपल्या नव्या घरासाठी पैसे जमा करूयात.”
रखमाच्या कामाचे, शिकवणीचे आज चीज झाले होते !!
– लेखिका: सौ. रत्ना दिपक कुलकर्णी.
